Samenwerken met leerlingen

Samenwerken met leerlingen is cruciaal voor de aanpak van aanwezigheid en welbevinden. Leerlingen wíllen ook graag betrokken worden. Dat laat hen zien dat ze ertoe doen. Dit is een essentieel onderdeel van hun ontwikkeling.

Alles begint bij de basis: inleving. Weet wie je leerlingen zijn, wat hen bezig houdt en wat ze beweegt. Drie algemene tips hierbij:

• Stel vragen in plaats van dat je dingen vertelt.
• Toon interesse in hun wereld, wees nieuwsgierig.
• Stel oordelen uit en ga ‘naast’ de leerlingen staan.

Een voorwaarde om de verbinding te maken, is dat jij je als professional ook openstelt. Leerlingen willen ook weten wat jóu bezighoudt. Dit geeft een gelijkwaardige relatie.

Meepraten is een recht
Kinderen en jongeren hebben het recht om mee te praten over zaken die hun leven aangaan. Dit staat in artikel 12 in het VN-Verdrag van de Rechten van het Kind. Dus óók over welke oplossingen zij zien om (met plezier) naar school gaan.

✪ Tip: Heeft je school een leerlingenraad? Betrek hen dan bij thema’s en laat ze helpen bij de organisatie van bijeenkomsten om medeleerlingen te betrekken.

Leerlingen vormen zelf de basis voor meer aanwezigheid en welbevinden. Zij kunnen het beste verwoorden wat ze nodig hebben en wat werkt. Laat zien dat hun mening ertoe doet.

Stel open vragen, bijvoorbeeld in een mentorles of leerlingarena:

• Wat maakt dat je wel of niet naar school gaat?
• Wat zijn redenen voor klasgenoten om niet naar school te gaan?
• Wat kan ervoor zorgen dat zij meer naar school gaan?

✪ Tip: Betrek leerlingen bij het aanwezigheidsbeleid van de school. Vraag ze om hulp om bestaand beleid te toetsen en op basis daarvan te verbeteren.

Wat ga je doen met ideeën van je leerlingen? Dit is enorm belangrijk. Wees duidelijk in je aanpak. Niet dat alles dat zij zeggen ook gebeurt - maar wel dat het serieus genomen wordt. Maak het niet te vrijblijvend.

Interventies kunnen nog zo doordacht zijn, maar als leerlingen niet vanaf de start aan de tekentafel zaten, kunnen ze alsnog de plank misslaan. Geef kaders over ‘wat’ en laat leerlingen zelf het ‘hoe’ invullen.

In Den Haag kozen scholen ervoor om op drie opeenvolgende manieren samen te werken met leerlingen. Namelijk eerst een-op-een interviews, daarna een brede pizzasessie en vervolgens een dialoogsessie.

✪ Tip: In een-op-een-interviews bevraag je de gedachten en motivaties van leerlingen over een onderwerp. Lees meer in de Handleiding Interviews.

✪ Tip: In een pizzasessie valideer en verrijk je de uitkomsten uit eerder onderzoek (de interviews). Lees meer in de Handleiding Pizzasessie.

Een dialoogsessie geeft inzicht in welke veranderingen leerlingen graag zouden zien binnen de school op bepaalde onderwerpen. Een representatieve groep van 20 leerlingen werkt op een creatieve manier hun ideeën uit.

✪ Tip: In een dialoogsessie werken leerlingen hun behoeftes concreet uit. Dit geeft helder inzicht in wat ze nodig hebben. Lees meer in de Handleiding Dialoogsessie.

De meest effectieve aanwezigheidsaanpak betrekt álle leerlingen, met een vorm die bij ze past. Denk aan leerlingen met een verschillende sociaaleconomische status, werk- of denkniveau, culturele achtergrond, leeftijd etc. Ieders mening telt.

Zoek juist ook die leerlingen op die minder makkelijk van zich laten horen, veel verzuimen of te laat komen, die kwetsbaar zijn. Kijk ook naar creatieve manieren om leerlingen te bevragen op een manier die bij ze past.

Een leerling arena is zo’n werkvorm om feedback te krijgen van leerlingen. Zij zitten samen in een kring. Daaromheen zit een buitenkring van docenten. De leerlingen beantwoorden de vragen van de gespreksleider. De buitenkring luistert alleen.

✪ Tip: Wil je een leerling arena organiseren op school? Lees hoe je dit doe top website van stichting leerKRACHT.

✪ Tip: Leerlingen waarmee je hebt samengewerkt kun je vragen om als ambassadeur te fungeren. Laat ze hun ervaringen delen met andere leerlingen.

Met dit laatste punt staat of valt het succes van je aanpak. Het is schadelijk als er input wordt opgehaald bij leerlingen en daar vervolgens niets mee gebeurt. Of dat ze niets terug horen over de resultaten. Dit ondermijnt een toekomstige samenwerking.

Houd het contact met de leerlingen warm. Koppel altijd de resultaten terug als je leerlingen hebt gevraagd om mee te denken. Houd hen en je collega’s op de hoogte van vervolgacties. En geef leerlingen ook zelf verantwoordelijkheid, laat ze ervarend leren. Zo laat je zien dat je hun mening serieus neemt.

✪ Tip: De Praktijkkaart Welbevinden van het Trimbos instituut beschrijft hoe scholen kunnen werken aan welbevinden in coronatijden. De tips zijn nog altijd nuttig.

Deel wat er is gebeurd en wat er is veranderd, met collega’s, leerlingen en met ouders. Dit kan ook ludiek, op creatieve manieren. Leerlingen kunnen daar over meedenken. Deel de betrokkenheid van leerlingen. Zodat het blijft leven.