Gestructureerde aanpak

Méér aanwezigheid begint bij inzicht in de verzuimcijfers en de populatie van je school. De school heeft al veel data beschikbaar. Vaak blijft dit onbenut. Je kunt de data analyseren op school-, klas- en individueel niveau.

Benut ook de data rond welbevinden en koppel dit aan elkaar. Bespreek bijvoorbeeld met leerlingen die vaker afwezig waren explicieter hoe het met ze gaat. En breng de succesfactoren in beeld van leerlingen met wie het goed gaat.

✪ Tip: Kies voor een schoolbrede benadering van welbevinden. De gezonde school kan helpen bij een gestructureerde aanpak.

Vanuit inzicht in de cijfers, kun je vervolgens aandachtspunten herkennen. Welk percentage van de leerlingen zit op welk niveau van aanwezigheid? Stel met collega’s doelen op voor aanwezigheid en bepaal samen hoe je dit wilt bereiken.

✪ Tip: Meer lezen over aandacht voor aanwezigheid? Op de themapagina Steeds meer grip op verzuim van NCJ vind je interessante artikelen en onderzoeken over aanwezigheid.

Samira Derraz, leerplichtambtenaar Den Haag:
“Het doel is om het verzuim te stoppen vóórdat het wettelijk verzuim wordt van 16 uur in 4 weken.” Lees het hele interview met Samira over de preventieve aanpak van leerplicht.

De voortgang monitoren op basis van data. Tijdig de juiste acties inzetten. Hiervoor ben je als collega’s sámen verantwoordelijk. Maak van aanwezigheid en welbevinden binnen de school belangrijke thema’s en laat zien hoe ze elkaar raken.

✪ Tip: Geef nog meer inzicht in de cijfers door ze visueel weer te geven. Bijvoorbeeld met het MD-MTSS model (Multi-Tiered System of Supports).

Analyseer de verzuimgegevens op leerling-, klas- of schoolniveau en bespreek dit wekelijks of maandelijks met elkaar. Bespreek ook hoe het gaat met leerlingen en met collega’s onderling.

Het is bewezen effectief om hiervoor een ‘aanwezigheidsteam’ in te richten. Zo voelt iedereen die verantwoordelijkheid. Denk hierbij aan de volgende rollen:

• teamleider (besluitvorming)
• dataspecialist (data-analyse)
• gedrags- en leerdeskundige
• docent of mentor
• administratiemedewerker
• verzuimcoördinator

✪ Tip: Samen aan de slag met de aanwezigheidsaanpak? In de Handreiking aanwezigheidsregistratie van Ingrado vind je een schat aan informatie.

Beleid maken begint met het vormen van een visie. Dit vraagt van alle partijen de bereidheid om elkaar te vinden. Om samen in gesprek te gaan en doelen te stellen. Het is belangrijk om brede overeenstemming te bereiken over het beleid.

Met breed bedoelen we: alle betrokkenen. Dus ouders, jongeren, school, zorg- en partnerorganisaties. Het is belangrijk dat ouders en jongeren het beleid kennen en begrijpen. Dat er uitgangspunten geformuleerd worden. De Leerplichtwet geeft hiervoor kaders.

✪ Tip: Aan de slag met het opstellen van aanwezigheidsbeleid? De Checklist aanwezigheidsbeleid van Ingrado biedt concrete handvatten.

In de praktijk:
Het Zuid-West College heeft besloten het verzuim terug te dringen op basis van een meer data-gestuurde aanpak. En daarin slagen ze. Lees meer over de aanpak op deze school.

✪ Tip: Het helpt om een praktisch voorbeeld te hebben om beleid op te stellen. Bekijk het Routeboek Verzuim en Thuiszitters plus de praatplaat.

Ons advies: betrek personeel, ouders, leerlingen én partners bij je aanpak voor meer aanwezigheid en mentale veerkracht. Organiseer bijvoorbeeld een gemixte denksessie en communiceer over uitkomsten en het vervolg. Zo komt de samenwerking het best tot haar recht. Hier profiteren de leerlingen van.

✪ Tip: Een mooie manier om leerlingen een stem te geven of beleid te toetsen, is een leerlingenarena. Hierbij zitten 6 à 7 leerlingen in een binnencirkel met een gespreksleider (vaak een leraar) en bespreken samen een vraagstuk. Andere leraren zitten in een buitencirkel en luisteren. Na afloop bespreken de leraren de input en halen er verbeteracties uit voor de komende periode. Lees meer op de website van leerKRACHT.

Laat partners als leerplichtambtenaren, JGZ de GGD en sociaal werk aanhaken bij het aanwezigheidsteam. Ze kunnen meedenken over preventieve interventies op collectief niveau.

Blijven evalueren staat centraal in een gestructureerde aanpak. Daarbij blijf je de vraag ‘Doen we (nog) het juiste?’ steeds toetsen aan de aanwezigheidsdata. De uitkomsten kun je regelmatig bespreken met alle betrokken. Indien nodig stel je de plannen en doelen bij.

✪ Tip: Wil je laten zien dat je gestructureerd werkt aan welbevinden? Vraag dan bij de gezonde school het themacertificaat welbevinden aan.

Een positieve aanpak stimuleert leerlingen, ouders en collega’s. Hiermee breng je aan hen over hoe je samen werkt aan aanwezigheid en welbevinden – en waarom dit zo belangrijk is.

Een positieve aanpak betekent ook: inzetten op preventie. Hiermee versterk je de aanwezigheid van jongeren die vaak wél op school aanwezig zijn. Stel samen met collega’s doelen op voor een actieplan.

Acties om schoolaanwezigheid te promoten:

• posters en banners
• welkom heten bij de deur
• teambuilding in de klas
• sociaal-emotionele programma’s voor leerlingen
• communicatie naar ouders met uitleg over aanwezigheid
• de klas stuurt een kaartje als een klasgenoot een week ziek is
• toenemende aanwezigheid vieren

✪ Tip: Geef extra ondersteuning aan kwetsbare (groepen) leerlingen. Meer hierover lees je op de website van Pharos.